Hraundalur í Nauteyrarhreppi
1915 - 1922
Í Hraundal varð Pétur fyrst sjálfstæður bóndi en fram að þeim tíma hafði hann unnið fyrir aðra. Hann var 28 ára gamall þegar hann leigði jörðina til að hefja sjálfstæðan búskap og keypti hana fjórum árum síðar. Þegar Pétur var að leita að ráðskonu fyrir bú sitt sagði hann að honum væri nú sama hver væri en hún yrði að vera vel gefin. Honum varð að ósk sinni því hin vel gerða og fagra Sigríður samþykkti að verða ráðskona hans. Þau felldu hugi saman og voru saman alla tíð síðan, þar til Pétur kvaddi þennan heim. Í Hraundal eignuðust þau tvö börn, Guðmund (1918) og Guðbjörgu (1920) og misstu eitt sveinbarn við fæðingu. Hraundalsárin sjö reyndust erfið ár en þaðan fluttu þau til Skjaldabjarnarvíkur, allslaus eftir að hafa misst allan sinn bústofn og jörðina líka. Þegar þau fluttu frá Hraundal til Skjaldabjarnarvíkur, gengu þau með allt sitt á hestum og sleðum yfir Drangajökul vorið 1922, amma komin sjö mánuði á leið, Guðbjörg 2 ára og Guðmundur fjögra ára, en sagan af þeirri háskaför lifir enn á Ströndum og er sögð hér að neðan.
Sagan af lífi og tilveru Péturs og Sigríðar í Hraundal er sögð hér á þessari síðu en það er Matthías sem segir söguna. Frásögnin er að mestu tekinn úr grein Matthíasar Péturssonar "Ábúendur í Hraundal 1915 - 1922", Strandapóstur (32) 1998, en einnig kemur málsgrein úr grein Jóhannesar Péturssonar "Sigríður Elín Jónsdóttir 90 ára" úr Árnað heilla í Tímanum 21.12.1983, en textinn er klipptur, styttur, skorinn og púslaður til að henta betur þessu birtingarformi.
Grein Matthíasar er mun lengri en textinn hér að neðan og er mun ítarlegri sérstaklega hvað varðar lýsingar á samtíma Péturs og Sigríðar sem setur lif þeirra í stærra samhengi. Frændfólk er hvatt til að lesa greinina því hún er með afburðum skemmtileg frásögn og skrifuð af miklu innsæi, enda Matthías góður sögumaður og frásagnir hans hrífa lesandann með í ferðalag um sögu Péturs, Sigríðar og samtíma þeirra.
Sagan af lífi og tilveru Péturs og Sigríðar í Hraundal er sögð hér á þessari síðu en það er Matthías sem segir söguna. Frásögnin er að mestu tekinn úr grein Matthíasar Péturssonar "Ábúendur í Hraundal 1915 - 1922", Strandapóstur (32) 1998, en einnig kemur málsgrein úr grein Jóhannesar Péturssonar "Sigríður Elín Jónsdóttir 90 ára" úr Árnað heilla í Tímanum 21.12.1983, en textinn er klipptur, styttur, skorinn og púslaður til að henta betur þessu birtingarformi.
Grein Matthíasar er mun lengri en textinn hér að neðan og er mun ítarlegri sérstaklega hvað varðar lýsingar á samtíma Péturs og Sigríðar sem setur lif þeirra í stærra samhengi. Frændfólk er hvatt til að lesa greinina því hún er með afburðum skemmtileg frásögn og skrifuð af miklu innsæi, enda Matthías góður sögumaður og frásagnir hans hrífa lesandann með í ferðalag um sögu Péturs, Sigríðar og samtíma þeirra.
1915 - Pétur tekur jörðina Hraundal í Nauteyrarhreppi við Djúp á leigu og hefur búskap. Þar er hann sinn eigin húsbóndi í fyrsta sinn, þá 28 ára gamall
Hraundalur liggur suðaustur úr Skjaldfannadal og skerst inn í Vestfjarðahálendið þannig að leiðin til Ófeigsfjarðar um Ófeigsfjarðarheiði er allt að því hálfnuð þegar dalnum sleppir. Heiðin var ein aðalleiðin milli Stranda og Djúps og oft mjög fjölfarin, þar sem Strandamenn sóttu verslun og aðra þjónustu ekki síður vestur að Djúpi en í aðra verslunarstaði. Eftir dalnum fellur Hraundalsá, bergvatnsá sem á upptök sín austur á Ófeigsfjarðarheiði. Næsti bær til vesturs er Laugaland, um 5 km yfir holt og mýrarfláka að fara, en til norðurs er svo Skjaldfönn, sem löngum var stórbýli.
Jörðin Hraundalur er sögð góð fjárjörð, að beit sé góð og útengjar miklar og góðar og þótt túnið sé lítið og stórþýft sé það grasgefið. Húsakostur Í Hraundal var ekki mikið verri en vaninn var á þessum árum. Aðalhúsið var tvílyft, uppi voru tvö herbergi undir skarsúð, kvistur og gluggi og sex rúðu gluggi á stafni, þessi herbergi voru þiljuð í hólf og gólf. Niðri var geymsla með fjögra rúðu glugga og þar inn af eldhús með tveggja rúðu glugga og inn af því búr með moldargólfi. Sambyggður var skáli sem gengið var inn í og tvö fjárhús með fjórum görðum. Bak við íbúðarhúsið var brunnhús sem bæjarlækurinn rann í gegnum. Þangað var innangengt úr bænum, þannig að aldrei þurfti að fara út til að sækja vatn og hefur það verið ómetanlegur kostur, sérstaklega á vetrum því veður gátu verið með afbrigðum hörð langtímum saman. Vestan við húsaröðina var kálgarður og þar við skemma, veggir voru úr torfi, eins og þá var alsiða.
Vorið 1915 átti Pétur hann 53 dilka og 58 roskið, 40 fráfæru lömbum var sleppt á fjall og ærnar í kvíum voru 36. Þá reiknar hann eigur sínar alls á krónur 1.887 og skuldir við ýmsa aðila krónur 94. Ekki voru þetta stóreignir, en margir hafa byrjað með minna og bjartsýni og vorhugur hefur fylgt honum þegar hann hóf búskap í Hraundal
Pétur þurfti að verða sér út um vinnufólk og fékk til liðs við sig bróður sinn Einar, sem var þremur árum eldri en hann, og vinnukonuna Pálínu Pálsdóttur 32 ára ásamt syni hennar sem þá var tveggja ára. Auk þess Margréti nokkra Helgadóttur 85 ára og vafalaust hefur hún verið tekin á heimilið til að drýgja tekjurmar, því sveitin hlýtur að hafa borgað með henni. En ekki er hægt að búa án þess að hafa einhvern til að standa fyrir búi innan húss. Það varð því að ráði að Pétur réði til sín sem ráðskonu Sigríði Elínu Jónsdóttur frá Seli í Bolungarvík á Ströndum, þá tuttugu og eins árs að aldri. Sigríður mun hafa unnið eitthvað í Bolungarvík og í Hnífsdal áður. Sigríður gekk undir nafninu Sigríður strandasól og þótti hún glæsileg kona með mikið kolsvart hár, vel meðal manneskja á hæð, grönn og spengilega vaxin, enda munu piltarnir óspart hafa gefið henni hýrt auga. Sigríður kom í Hraundal sumarið 1915 og þá voru strax komnir sex manns í heimili. Ráðskonan unga, aðeins rúmlega tvítug, hefur því haft ærinn starfa, innan húss sem utan.
Jörðin Hraundalur er sögð góð fjárjörð, að beit sé góð og útengjar miklar og góðar og þótt túnið sé lítið og stórþýft sé það grasgefið. Húsakostur Í Hraundal var ekki mikið verri en vaninn var á þessum árum. Aðalhúsið var tvílyft, uppi voru tvö herbergi undir skarsúð, kvistur og gluggi og sex rúðu gluggi á stafni, þessi herbergi voru þiljuð í hólf og gólf. Niðri var geymsla með fjögra rúðu glugga og þar inn af eldhús með tveggja rúðu glugga og inn af því búr með moldargólfi. Sambyggður var skáli sem gengið var inn í og tvö fjárhús með fjórum görðum. Bak við íbúðarhúsið var brunnhús sem bæjarlækurinn rann í gegnum. Þangað var innangengt úr bænum, þannig að aldrei þurfti að fara út til að sækja vatn og hefur það verið ómetanlegur kostur, sérstaklega á vetrum því veður gátu verið með afbrigðum hörð langtímum saman. Vestan við húsaröðina var kálgarður og þar við skemma, veggir voru úr torfi, eins og þá var alsiða.
Vorið 1915 átti Pétur hann 53 dilka og 58 roskið, 40 fráfæru lömbum var sleppt á fjall og ærnar í kvíum voru 36. Þá reiknar hann eigur sínar alls á krónur 1.887 og skuldir við ýmsa aðila krónur 94. Ekki voru þetta stóreignir, en margir hafa byrjað með minna og bjartsýni og vorhugur hefur fylgt honum þegar hann hóf búskap í Hraundal
Pétur þurfti að verða sér út um vinnufólk og fékk til liðs við sig bróður sinn Einar, sem var þremur árum eldri en hann, og vinnukonuna Pálínu Pálsdóttur 32 ára ásamt syni hennar sem þá var tveggja ára. Auk þess Margréti nokkra Helgadóttur 85 ára og vafalaust hefur hún verið tekin á heimilið til að drýgja tekjurmar, því sveitin hlýtur að hafa borgað með henni. En ekki er hægt að búa án þess að hafa einhvern til að standa fyrir búi innan húss. Það varð því að ráði að Pétur réði til sín sem ráðskonu Sigríði Elínu Jónsdóttur frá Seli í Bolungarvík á Ströndum, þá tuttugu og eins árs að aldri. Sigríður mun hafa unnið eitthvað í Bolungarvík og í Hnífsdal áður. Sigríður gekk undir nafninu Sigríður strandasól og þótti hún glæsileg kona með mikið kolsvart hár, vel meðal manneskja á hæð, grönn og spengilega vaxin, enda munu piltarnir óspart hafa gefið henni hýrt auga. Sigríður kom í Hraundal sumarið 1915 og þá voru strax komnir sex manns í heimili. Ráðskonan unga, aðeins rúmlega tvítug, hefur því haft ærinn starfa, innan húss sem utan.
1915 og 1916 - Fyrstu búskaparár Péturs og Sigríðar og fyrsta barnið fæðist og deyr
Á þessum áum var tíðafar mjög erfitt á Íslandi. Þau miklu harðindi er hófust um og upp úr 1880 voru enn ekki farin að láta undan síga svo neinu næmi. Hafís fyrir og við Vestfirði mátti heita árviss, með tilheyrandi kulda og grasleysi. Úti í heimi geisaði heimstyrjöldin fyrri. Verðlag allra nauðsynjavara rauk upp úr öllu valdi, en afurðir hækkuðu ekki að sama skapi. Menn voru ýmsu vanir í þessum efnum, en ekki auðveldaði þetta ástand eignalitlum bónda í afdal á Íslandi að koma undir sig fótunum. Hann varð að koma upp bústofni sem væri nógu stór til að framfleyta heimilinu en á meðan hlutu afurðirnar sem áttu að greiða kostnaðinn við búið að gefa lítið af sér. Svo virðist sem að veturinn 1916 hafi verið með harðasta móti. Að minnsta kosti gerði mikið stórviðri í marslok sem stóð í marga daga. En veturinn leið eins og aðrir. Það kom vor og það kom sumar.
Húsbóndinn var ungur og fullur trúar og trausts á framtíðina og ekki spillti ráðskonan unga og fallega fyrir, Sigríður Strandasól. Hún sómdi sér hvar sem var. Hvenær samdráttur þeirra hófst vitum við ekki, en það hefur verið fljótlega eftir að Sigríður kom í Hraundal, því eftir áramótin 1916 var Sigríður orðin ófrísk. Hvort það hefur breytt nokkru um framtíðardrauma Sigríðar vitum við ekki, en sjálfsagt hafa þau bæði gert sér grein fyrir að úr þessu var ekki aftur snúið og tilhlökkunin um að bera nýtt líf í heiminn hefur vafalaust verið mikil og draumar foreldranna ungu stórir. Nýtt líf sem átti að bera birtu og yl inn í baðstofuna í Hraundal var kviknað. Eflaust hafa þau haft áhyggjur af því hvernig meðganga og fæðing frumburðarins myndi ganga, en þau vour bæði ung og hraust og barnsburðir í heimahúsum daglegt brauð. Ljósmæður þeirra tíma kunnu sitt fag og stutt var í lækninn, Sigvalda Kaldalóns, sem sat á Ármúla.
Sumarið leið, haustið 1916 gekk í garð og vetur lagðist að. Færð spilltist og lítið var hægt að komast nema gangandi. Ekki er vitað hvenær ljósmóðirin kom í Hraundal, en 7. nóvember var stundin komin. Í fyrstu var ekki annað að sjá en allt væri eðlilegt. Sveinbarn var að fæðast, en þá uppgötvar ljósmóðirin að naflastrengurinn er vafinn um hálsinn á barninu og hér er komin staða sem hún ræður ekki við. Hvort læknir var sóttur er ekki vitað, þó er það líklegt, alla vega úrskurðar hann barnið látið.
Lítið barnslík í fátæklegri baðstofu. Við tekur sorgin, vonbrigði og kannski beiskja. Nú fékk Pétur að ganga sín þyngstu spor fram að þessu. Taka þurfti til efni og smíða litla líkkistu til þess að hægt sé að færa drauminn til grafar að Melgarðseyri. Annað hlutskipti var sveininum ekki ætlað.
Húsbóndinn var ungur og fullur trúar og trausts á framtíðina og ekki spillti ráðskonan unga og fallega fyrir, Sigríður Strandasól. Hún sómdi sér hvar sem var. Hvenær samdráttur þeirra hófst vitum við ekki, en það hefur verið fljótlega eftir að Sigríður kom í Hraundal, því eftir áramótin 1916 var Sigríður orðin ófrísk. Hvort það hefur breytt nokkru um framtíðardrauma Sigríðar vitum við ekki, en sjálfsagt hafa þau bæði gert sér grein fyrir að úr þessu var ekki aftur snúið og tilhlökkunin um að bera nýtt líf í heiminn hefur vafalaust verið mikil og draumar foreldranna ungu stórir. Nýtt líf sem átti að bera birtu og yl inn í baðstofuna í Hraundal var kviknað. Eflaust hafa þau haft áhyggjur af því hvernig meðganga og fæðing frumburðarins myndi ganga, en þau vour bæði ung og hraust og barnsburðir í heimahúsum daglegt brauð. Ljósmæður þeirra tíma kunnu sitt fag og stutt var í lækninn, Sigvalda Kaldalóns, sem sat á Ármúla.
Sumarið leið, haustið 1916 gekk í garð og vetur lagðist að. Færð spilltist og lítið var hægt að komast nema gangandi. Ekki er vitað hvenær ljósmóðirin kom í Hraundal, en 7. nóvember var stundin komin. Í fyrstu var ekki annað að sjá en allt væri eðlilegt. Sveinbarn var að fæðast, en þá uppgötvar ljósmóðirin að naflastrengurinn er vafinn um hálsinn á barninu og hér er komin staða sem hún ræður ekki við. Hvort læknir var sóttur er ekki vitað, þó er það líklegt, alla vega úrskurðar hann barnið látið.
Lítið barnslík í fátæklegri baðstofu. Við tekur sorgin, vonbrigði og kannski beiskja. Nú fékk Pétur að ganga sín þyngstu spor fram að þessu. Taka þurfti til efni og smíða litla líkkistu til þess að hægt sé að færa drauminn til grafar að Melgarðseyri. Annað hlutskipti var sveininum ekki ætlað.
1917 - Pétur og Sigríður ganga í hjónaband og Guðmundur fæðist í febrúar 1918
Árið 1917 virðist hafa verið stóráfallalítið hvað tíðafar varðar en heimstyrjöldin var farin að setja svip sinn á allt mannslíf á Íslandi. Vöruskortur var og gífurlega hátt verðlag, þannig að svarf að mörgu alþýðuheimilinu. Í Hraundal hefur eldiviðarskortur líklega verið sárastur, húsakynnin með afbrigðum léleg og erfitt að halda hita innan dyra í kuldanum að vetrarlagi.
Þegar kemur fram á sumarið 1917 vex þeim Pétri og Sigríði aftur bjartsýni, því nú ákveða þau að gifta sig. Hinn 15. júlí labba þau sparibúin niður að Melgraseyri til að ganga í heildag hjónaband sem entist í 62 ár. Svaramenn voru Jóhann á Skjaldfönn og Eiríkur Guðmundsson bóndi sem kom alla leið frá Dröngum á Ströndum til að vera svaramaður fósturbróður síns. Varla hefur verið mikið um veisluhöld, þó hafa þau vafalaust reynt að gera sér dagamun.
Árferðið 1917 virðist hafa verið með skaplegasta móti, eins og lognið á undan storminum. Og aftur á Sigríður von á barni. Haustið og veturinn fram að áramótum var talinn nokkuð hagstæður, en 5. janúar brast á norðan stórviðri. Þá rak hafís að landi á Vestfjörðum og fyrir öllu Norðurlandi og Austfjörðum voru hafþök svo allar siglingar tóku af. Samfara þessu gerði gífurlega frosthörkur, allt upp undir 40 stig inn til landsins. Í Hraundal hefur ekki verið auðvelt að verjast kuldanum, þegar allt fraus sem frosið gat. Gluggarnir héluðu svo að ekki sá út um þá, í baðstofunni var allt hvítt af hrími og ekki tókst að halda henni frostlausri. Fólkið varð því að safnast saman í eldhúsinu þar sem helst var velgju að fá og reyna að halda á sér hita í rúmunum. En ömurleg hefur vistin verið í þessum heljargaddi, eldiviður af skornum skammti og Sigríður komin átta mánuði á leið.
Þegar kom fram í febrúar 1918 fór heldur að draga úr frostinu og um 20. febrúar tók ísinn að reka frá landi og 22. febrúar dró til tíðinda á heimilinu í Hraundal. Aftur fæddist drengur og nú gekk allt vel. Hann grét hraustlega, með kolsvart hár sem er ættarfylgja í móðurætt. Öllum létti og drengurinn var skírður Guðmundur í höfuðið á fóstra Péturs. Síðan tók við barátttan um að efla og vernda þetta líf, sem var borið undir hrímaðri súð í fátæku býli í afdal norður við ysta haf þar sem frostbrestirnir héldu vöku fyrir mönnum, þegar jörðin rifnar undir átökum Veturs konungs.
Þegar kemur fram á sumarið 1917 vex þeim Pétri og Sigríði aftur bjartsýni, því nú ákveða þau að gifta sig. Hinn 15. júlí labba þau sparibúin niður að Melgraseyri til að ganga í heildag hjónaband sem entist í 62 ár. Svaramenn voru Jóhann á Skjaldfönn og Eiríkur Guðmundsson bóndi sem kom alla leið frá Dröngum á Ströndum til að vera svaramaður fósturbróður síns. Varla hefur verið mikið um veisluhöld, þó hafa þau vafalaust reynt að gera sér dagamun.
Árferðið 1917 virðist hafa verið með skaplegasta móti, eins og lognið á undan storminum. Og aftur á Sigríður von á barni. Haustið og veturinn fram að áramótum var talinn nokkuð hagstæður, en 5. janúar brast á norðan stórviðri. Þá rak hafís að landi á Vestfjörðum og fyrir öllu Norðurlandi og Austfjörðum voru hafþök svo allar siglingar tóku af. Samfara þessu gerði gífurlega frosthörkur, allt upp undir 40 stig inn til landsins. Í Hraundal hefur ekki verið auðvelt að verjast kuldanum, þegar allt fraus sem frosið gat. Gluggarnir héluðu svo að ekki sá út um þá, í baðstofunni var allt hvítt af hrími og ekki tókst að halda henni frostlausri. Fólkið varð því að safnast saman í eldhúsinu þar sem helst var velgju að fá og reyna að halda á sér hita í rúmunum. En ömurleg hefur vistin verið í þessum heljargaddi, eldiviður af skornum skammti og Sigríður komin átta mánuði á leið.
Þegar kom fram í febrúar 1918 fór heldur að draga úr frostinu og um 20. febrúar tók ísinn að reka frá landi og 22. febrúar dró til tíðinda á heimilinu í Hraundal. Aftur fæddist drengur og nú gekk allt vel. Hann grét hraustlega, með kolsvart hár sem er ættarfylgja í móðurætt. Öllum létti og drengurinn var skírður Guðmundur í höfuðið á fóstra Péturs. Síðan tók við barátttan um að efla og vernda þetta líf, sem var borið undir hrímaðri súð í fátæku býli í afdal norður við ysta haf þar sem frostbrestirnir héldu vöku fyrir mönnum, þegar jörðin rifnar undir átökum Veturs konungs.
1919 - Pétur kaupir jörðin Hraundal fyrir fjögur þúsund krónur
Pétur kaupir Hraundal í júní 1919 fyrir 4.000 krónur. Ekki er annað að sjá en Pétur hafi greitt jörðina að fullu og þá með lánsfé. Í ábyrgð gengust þeir Kristján Kristjánsson, bóndi á Nauteyri, Jóhann Skjaldal, bóndi á Skjaldfönn, Hávarður Guðmundsson bóndi á Hamri og Halldór Þ. Haldórsson, bóndi á Laugalandi. Auk þess virðist hann hafa fengið að minnsta kosti 400 kr. lán hjá séra Sigurði Stefánssyni í Vigur, en fyrir þeirri upphæð tók hann veð í jörðinni. Presturinn hefur talið öruggast að hafa allt vel tryggt bæði á himni og jörðu og sá hann til þess að skuldin tapaðist ekki, þótt greiðandinn færi frá jörðinni öreigamaður með konu og tvö ung börn.
Nú var Pétur orðinn jarðeigandi, eitthvað sem allir kepptu að á þeim árum, en hann var skuldum hlaðinn og ekkert mátti úr af vera svo hann gæti staðið í skilum. Sumarið 1919 virðist hafa verið nokkuð gott og eflaust hefur Pétur reynt að stækka bústofninn, með því eina móti var hægt að standa í skilum. En peningavaldið er samt við sig, þar er engrar miskunnar að vænta standi menn sig ekki.
Nú var Pétur orðinn jarðeigandi, eitthvað sem allir kepptu að á þeim árum, en hann var skuldum hlaðinn og ekkert mátti úr af vera svo hann gæti staðið í skilum. Sumarið 1919 virðist hafa verið nokkuð gott og eflaust hefur Pétur reynt að stækka bústofninn, með því eina móti var hægt að standa í skilum. En peningavaldið er samt við sig, þar er engrar miskunnar að vænta standi menn sig ekki.
Ungu hjónin í Hraundal áttu sér glaða daga í félagskap nágranna sinna - Jóhannes segir frá:
Meðan foreldrar mínir bjuggu í Hraundal var margt ungt fólk að taka við á bæjunum í kring, á Laugalandi, Skjaldfönn og á Ármúla sat Sigvaldi Kaldalóns læknir og tónskáld. Unga fólkið tók sig stundum til, lagði á gæðingana og spretti úr spori og heimsótti kunningjana. Minningar um þessa skemmtilegu daga yljuðu hjarta Sigríðar í ellinni. (Úr grein Jóhannesar "Sigríður Elín Jónsdóttir 90 ára" úr Árnað heilla í Tímanum 21.12.1983)
Pétur veikist af taugaveiki veturinn 1919
Pétur var orðinn jarðeigandi, en það er eins og hann eigi ekki að geta talið sig meðal annarra fasteignaeigenda, því um þetta leyti varð hann fyrir áfalli sem vafalaust hefur verið mjög þungbært. Hann fárveiktist og Sigvaldi læknir og tónskáld var kallaður til. Úrskurður hans var ótvíræður: Taugaveiki. Allt að því dauðadómur fyrir fátækt og vanbúið heimili, dómur sem ekki var áfrýjað. Heimilið var sett í sóttkví og Pétur í sóttkví innan heimilisins í sér herbergi.
Sigríður tók að sér að hjúkra honum og varð að sæta afar ströngum reglum, allt var reynt til að koma í veg fyrir að veikin bærist út innan heimilisins. Það hlýtur að hafa verið allt að því ofurmannlegt fyrir unga, óreynda konu, sem aldrei hefur hjúkrað sjúkum mannim að vera allt í einu falið það verk og jafnframt að sjá um að hún og heimilisfólkið smitist ekki. Út á við hlýtur þetta líka að hafa verið mikil raun, enginn mátti koma á heimilið. Allar vistir til heimilis voru skildar eftir utan túngarðs og aðeins kallast á og þó þannig að vindur stæði af komumanni.
Þetta ástand stóð í allt að tvo mánuði. Þegar talið var að veikin væri afstaðin var komið á heimilið með fulltingi læknisins. Allt sótthreinsað og brennt sem hægt var og hættulegt gat talist. Erfitt hefur verið að horfa upp á þetta, því ekki var á bætandi, fatnaður og rúmföt varla til skiptanna. Sigríður sagði síðar að sárast hefði sér fundist að missa öll einkabréf sín en þau voru brennd eins og annað.
Taugaveikin gekk mjög nærri Pétri og hann var lengi að ná sér, líkast til bar hann þess aldrei fullkomlega bætur.
Sigríður tók að sér að hjúkra honum og varð að sæta afar ströngum reglum, allt var reynt til að koma í veg fyrir að veikin bærist út innan heimilisins. Það hlýtur að hafa verið allt að því ofurmannlegt fyrir unga, óreynda konu, sem aldrei hefur hjúkrað sjúkum mannim að vera allt í einu falið það verk og jafnframt að sjá um að hún og heimilisfólkið smitist ekki. Út á við hlýtur þetta líka að hafa verið mikil raun, enginn mátti koma á heimilið. Allar vistir til heimilis voru skildar eftir utan túngarðs og aðeins kallast á og þó þannig að vindur stæði af komumanni.
Þetta ástand stóð í allt að tvo mánuði. Þegar talið var að veikin væri afstaðin var komið á heimilið með fulltingi læknisins. Allt sótthreinsað og brennt sem hægt var og hættulegt gat talist. Erfitt hefur verið að horfa upp á þetta, því ekki var á bætandi, fatnaður og rúmföt varla til skiptanna. Sigríður sagði síðar að sárast hefði sér fundist að missa öll einkabréf sín en þau voru brennd eins og annað.
Taugaveikin gekk mjög nærri Pétri og hann var lengi að ná sér, líkast til bar hann þess aldrei fullkomlega bætur.
Veturinn 1920 - Guðbjörg fæðist
Veturinn 1920 var með fádæmum erfiður. Frá áramótum var mikil ótíð með fannfergi og hörkufrostum, 20-26 gráða frosti vestanland og norðan. Ekkert lát var á þessari ótíð fram í maí og víða voru menn að verða bjargarlausir. Litli bærinn í Hraundal fór ekki varhluta af tíðarfarinu og enn var Sigríður barnshafandi. Sjálfsagt hafa þau haft áhyggjur af því að halda hita á hvítvoðungnum í kaldri baðstofunni. Þann 28. mars fæddist dóttir, heilbrigð og hraust og rauða hárið leyndi sér ekki en það var ættarfylgja í föðurættina. Litla stúlkan var skírð Guðbjörg, í höfuðið á móður Péturs sem hann missti aðeins tveggja ára.
Nú voru sex manns í heimili, auk þeirra fjögurra voru vinnumaður, Jakob Jónsson tvítugur frá Hlíðarhúsum á Snæfjallaströnd og sautján ára stúlka, Sigríður Zakaríasdóttir frá Einfætingsgili í Strandasýslu. Heimilið var því allþungt, aðdrættir erfiðir og afkoman eftir því.
Nú voru sex manns í heimili, auk þeirra fjögurra voru vinnumaður, Jakob Jónsson tvítugur frá Hlíðarhúsum á Snæfjallaströnd og sautján ára stúlka, Sigríður Zakaríasdóttir frá Einfætingsgili í Strandasýslu. Heimilið var því allþungt, aðdrættir erfiðir og afkoman eftir því.
Ofsaveðrið og búsifjarnar miklu á útmánuðum 1920 eða 1921
Á útmánuðum 1920 eða 1921 var Einar bróðir Péturs á leiðinni í skipsrúm í Hnífsdal og kom við hjá bróður sínum á leiðinni. Pétur ákvað að fylgja bróður sínum fyrsta spölinn áleiðis, enda var óvíst hvenær þeir sæjust næst. Áður en þeir fóru létu þeir féð út, enda var veður gott og nauðsynlegt að halda fénu til beitar. Hvað langt þeir hafa verið komnir er ekki gott að vita, en þegar þeir sjá að það er farið að þykkna í lofti og veðrabrigði sýnileg, snúa þeir við. En það er eins og við manninn mælt, fyrr en varði er komið afspyrnuveður af norðri með fannfergi og hörkufrosti.
Þeir bræður ná til bæjar, en lítið er hægt að gera fyrir veðurofsanum og fénu hafði ekki tekist að ná til húsa. Þeir fundu aðeins fimm kindur, sem þeim tókst að koma í hús, meira var ekki hægt að gera. Úti geisaði norðan stórviðri með 20 stiga frosti og ekkert að gera nema bíða næsta dags. Það hefur verið löng bið eftir að veðrið gengi niður svo hægt væri að fara að huga að fénu. Pétur sagði að aldrei hefði hann lifað lengri nótt og ekki hefði hann sofið dúr um nóttina fyrir áhyggjum yfir afdrifum fjársins, sem þurfti að komast af í þessu stórviðri.
Um leið og fært var út morguninn eftir, gaf á að líta. Veðrið hafði lamið snjóinn í svo harða skafla að varla markaði fyrir sporum og fé hafði hrakist undan veðrinu, sumt yfir Hamarsháls og Hamarsdal og alveg niður að sjó við Langadalsströnd. Annað lá afvelta, dautt eða skaðlega kalið. Eitthvað af fénu hafði komist í skjól og lifað ósköpin af. Af um 100 kindum drápust 30, annað var svo kalið að þær máttu heita afurðalausar.
Þarna stóð bóndinn yfir glötuðum bústofni, sem átti að tryggja afkomu fjölskyldunnar, sumt í sköflum, annað helfrosið og dautt, sumt kalið. Það hafa verið þung spor að reyna að safna því saman sem eftir lifði og koma í hús. Það dauða mátti bíða og skuldaklukkan í Íslandsbanka á Ísafirði hélt áfram að tifa.
Eftir þetta áfall hlýtur þeim að hafa verið orðið það ljóst að staða þeirra var orðin mjög tvísýn og fátt til ráða hjá skuldugum einyrkja upp í afdal. Þó er eitt sem aldrei skal ske, að leita á náðir sveitarinnar. Þau skyldu bjarga sér hvað sem það kostaði.
Þeir bræður ná til bæjar, en lítið er hægt að gera fyrir veðurofsanum og fénu hafði ekki tekist að ná til húsa. Þeir fundu aðeins fimm kindur, sem þeim tókst að koma í hús, meira var ekki hægt að gera. Úti geisaði norðan stórviðri með 20 stiga frosti og ekkert að gera nema bíða næsta dags. Það hefur verið löng bið eftir að veðrið gengi niður svo hægt væri að fara að huga að fénu. Pétur sagði að aldrei hefði hann lifað lengri nótt og ekki hefði hann sofið dúr um nóttina fyrir áhyggjum yfir afdrifum fjársins, sem þurfti að komast af í þessu stórviðri.
Um leið og fært var út morguninn eftir, gaf á að líta. Veðrið hafði lamið snjóinn í svo harða skafla að varla markaði fyrir sporum og fé hafði hrakist undan veðrinu, sumt yfir Hamarsháls og Hamarsdal og alveg niður að sjó við Langadalsströnd. Annað lá afvelta, dautt eða skaðlega kalið. Eitthvað af fénu hafði komist í skjól og lifað ósköpin af. Af um 100 kindum drápust 30, annað var svo kalið að þær máttu heita afurðalausar.
Þarna stóð bóndinn yfir glötuðum bústofni, sem átti að tryggja afkomu fjölskyldunnar, sumt í sköflum, annað helfrosið og dautt, sumt kalið. Það hafa verið þung spor að reyna að safna því saman sem eftir lifði og koma í hús. Það dauða mátti bíða og skuldaklukkan í Íslandsbanka á Ísafirði hélt áfram að tifa.
Eftir þetta áfall hlýtur þeim að hafa verið orðið það ljóst að staða þeirra var orðin mjög tvísýn og fátt til ráða hjá skuldugum einyrkja upp í afdal. Þó er eitt sem aldrei skal ske, að leita á náðir sveitarinnar. Þau skyldu bjarga sér hvað sem það kostaði.
Skuldirnar sem ekki var hægt að greiða - skuldhafar tóku eignir upp í skuldir
Ekki er vitað hvenær bréfið frá lögfræðingi Íslandsbanka barst inn í Hraundal, en trúlega hefur það verið 1921. Að hætti lögfræðinga, er skuldaranum boðið að greiða skuldina upp þar sem hún er komin í vanskil og sé það ekki gert verður gengið að öllum hans eigum. Það var ljóst að Pétur hafði enga möguleika á að greiða skuldina. Tekjumöguleikar voru engir eftir að bústofninn var fallinn. Þrautaráðið var að bjóða ábyrgðarmönnunum jörðina upp í ábyrgðirnar og semja við Íslandsbanka um að yfirfæra skuldina yfir á þeirra nöfn. Sömuleiðis þurfti hann að semja við klerkinn í Vigur um að hann samþykkti að ábyrgðamennirnir tækju að sér að greiða honum.
Ekki er annað að sjá en að allir aðilar hafi gengið að skilyrðunum, enda vandséð það þeir ættu betri kosta völ. Þegar þess er gætt að þeir fengu jörðina sem Pétur keypti á 4.000 kr. tveimur árum áður á 3.400 kr., er nokkuð ljóst að þeir hafa ekki borið skarðan hlut frá borði. En Pétur virðist hafa skuldað víðar, því ekki er annað hægt að sjá en að hann hafi látið þann litla bústofn sem hann átti upp í skuldir. Svo hart gengu þeir að honum sem töldu sig eiga hjá honum að hann varð að láta hesta sína utan einn, hina varð hann að fá lánaða til að flytja búslóðina yfir jökulinn, þó með þeim skilyrðum að hann skilaði þeim strax og þau væru komin austur. Að auki var hans partur af jörðinni Skjaldabjarnavík, en hann átti helming jarðarinnar, tekinn af honum upp í skuldir.
Harðast mun Kaupfélag Ísfirðinga hafa gengið fram í að fá skuldina greidda, þó munu þeir hafa haft trú á Pétri því þeir buðu honum vinnu við kaupfélagið þar sem hann gæti greitt skuldina smátt og smátt. Þetta var í sjálfu sér vel boðið og vildi Sigríður þiggja það, en Pétur mátti ekki til þess hugsa að verða annarra þjónn, það hafði hann verið lengst af ævinni. Draumurinn var að vera sjálfseignarbóndi, engum háður, sá sem yfirgefur drauma sína á sér ekki viðreisnar von.
Ekki er annað að sjá en að allir aðilar hafi gengið að skilyrðunum, enda vandséð það þeir ættu betri kosta völ. Þegar þess er gætt að þeir fengu jörðina sem Pétur keypti á 4.000 kr. tveimur árum áður á 3.400 kr., er nokkuð ljóst að þeir hafa ekki borið skarðan hlut frá borði. En Pétur virðist hafa skuldað víðar, því ekki er annað hægt að sjá en að hann hafi látið þann litla bústofn sem hann átti upp í skuldir. Svo hart gengu þeir að honum sem töldu sig eiga hjá honum að hann varð að láta hesta sína utan einn, hina varð hann að fá lánaða til að flytja búslóðina yfir jökulinn, þó með þeim skilyrðum að hann skilaði þeim strax og þau væru komin austur. Að auki var hans partur af jörðinni Skjaldabjarnavík, en hann átti helming jarðarinnar, tekinn af honum upp í skuldir.
Harðast mun Kaupfélag Ísfirðinga hafa gengið fram í að fá skuldina greidda, þó munu þeir hafa haft trú á Pétri því þeir buðu honum vinnu við kaupfélagið þar sem hann gæti greitt skuldina smátt og smátt. Þetta var í sjálfu sér vel boðið og vildi Sigríður þiggja það, en Pétur mátti ekki til þess hugsa að verða annarra þjónn, það hafði hann verið lengst af ævinni. Draumurinn var að vera sjálfseignarbóndi, engum háður, sá sem yfirgefur drauma sína á sér ekki viðreisnar von.
1922 - Hraundalur kvaddur og Pétur er skuldlaus en allslaus
Þann 2. maí 1922 er gengið frá samningum og Pétur og fjölskylda kvöddu Hraundal skuldlaus en allslaus. Það var komin tími að kveðja Hraundal en minningarnar þaðan eru sárar. Draumar sem ekki rættust. Þaðan bar hann frumburð þeirra hjóna í lítilli kistu. Þar missti hann mest allan bússtofninn og jörðina sem hann keypti og átti að gera hann að sjálfseignabónda. Sjö löng og erfið ár, án vonbrigða og baráttu, sem frá upphafi virðist hafa verið vonlaus.
Líklegast hafa þau ekki saknað Hraundals, þótt þau hallmæltu aldrei nokkurri manneskju í Nauteyrarhreppi. Miklu frekar ræddu þau um fólk þar vestur frá af góðvild og virðingu og mörgu sérstæðu og eftirminnilegu fólki kynntust þau þar. Góða granna áttu Pétur og Sigríður við Djúpið. Sérstaklega báru þau vel söguna grönnum sínum að Laugalandi og virðist sem Þórður Halldórsson hafi oft verið þeim mikil hjálparhella.
Sársaukalaus hefur flutningurinn þó fráleitt verið, sjö ár höfðu farið til spillis. Pétur varð að hefja baráttuna allslaus á nýjum stað, nú með konu og tvö ung börn. Leiðin lá til Skjaldabjarnavíkur sem hann tók á leigu, það var þó bót í máli að í Skjaldabjarnarvík var hann öllum hnútum kunnugur. Í Reykjafirði, sem er næsti bær fyrir norðan Skjaldabjarnavík, bjó fólk sem Pétur þekkir vel og hann vissi að þar mun hann fá góða granna. Það átti eftir að rætast og er alveg óvíst að þau hefðu komist af í Skjaldabjarnarvík fyrstu árin án þess að eiga að slíkt afbragðs fólk sem fjölskyldan í Reykjafirði var.
Nú lá fyrir að flytja búferlum til Skjaldabjarnarvíkur, en það var ekki auðhlaupið að því að flytja frá Hraundal. Til sjávars voru um 15-20 km og til að komast sjóleiðina þurfti bát. Bátur kostar peninga og þeir voru örugglega ekki til. Landleiðin yfir Drangajökul var því eina færa leiðin. Vafalaust hefur Pétur hugleitt að ekki væri hættulaust að leggja á jökulinn með tvö ungbörn og konu, sem var komin meira en sjö mánuði á leið. Það var þó bót í máli að hann þekkti leiðina og vissi á hverju menn gátu átt von í jökulferðum.
Líklegast hafa þau ekki saknað Hraundals, þótt þau hallmæltu aldrei nokkurri manneskju í Nauteyrarhreppi. Miklu frekar ræddu þau um fólk þar vestur frá af góðvild og virðingu og mörgu sérstæðu og eftirminnilegu fólki kynntust þau þar. Góða granna áttu Pétur og Sigríður við Djúpið. Sérstaklega báru þau vel söguna grönnum sínum að Laugalandi og virðist sem Þórður Halldórsson hafi oft verið þeim mikil hjálparhella.
Sársaukalaus hefur flutningurinn þó fráleitt verið, sjö ár höfðu farið til spillis. Pétur varð að hefja baráttuna allslaus á nýjum stað, nú með konu og tvö ung börn. Leiðin lá til Skjaldabjarnavíkur sem hann tók á leigu, það var þó bót í máli að í Skjaldabjarnarvík var hann öllum hnútum kunnugur. Í Reykjafirði, sem er næsti bær fyrir norðan Skjaldabjarnavík, bjó fólk sem Pétur þekkir vel og hann vissi að þar mun hann fá góða granna. Það átti eftir að rætast og er alveg óvíst að þau hefðu komist af í Skjaldabjarnarvík fyrstu árin án þess að eiga að slíkt afbragðs fólk sem fjölskyldan í Reykjafirði var.
Nú lá fyrir að flytja búferlum til Skjaldabjarnarvíkur, en það var ekki auðhlaupið að því að flytja frá Hraundal. Til sjávars voru um 15-20 km og til að komast sjóleiðina þurfti bát. Bátur kostar peninga og þeir voru örugglega ekki til. Landleiðin yfir Drangajökul var því eina færa leiðin. Vafalaust hefur Pétur hugleitt að ekki væri hættulaust að leggja á jökulinn með tvö ungbörn og konu, sem var komin meira en sjö mánuði á leið. Það var þó bót í máli að hann þekkti leiðina og vissi á hverju menn gátu átt von í jökulferðum.
Ferðin yfir Drangajökul á fardögum (maí-júní) 1922
Á fardögum varð að leggja af stað. Fósturbróðir Péturs, Eiríkur á Dröngum, hjálpaði við flutningana. Þrír hestar með sleða fluttu búslóðina sem var ekki stór, nokkra kindur, hænsni hundur og köttur. Þessi lest átti að fara yfir Drangajökul þveran. Hæpin þótti ferðin og farin af lítilli forsjálni, en um annað var ekki að ræða. Það var búið upp á hestana, því ekki var hægt að nota sleðana fyrr en komið var upp að jökli. Lestin silast af stað, yfir Hraundalsánna, fyrir Laugalandsfjall og áfram Skjaldfannadalinn í áttina að Drangajökli. Þegar komið er upp á þverbrún, tekur jökullinn við, hvítur, kaldur og ógnvekjandi. Þau eru eins og litlir svarti dílar í hvítri auðninni, varnarlaus í skjóllitlum klæðum.
Þegar fólkið er skammt komið inn á jökul tekur að þykkna í lofti. Veðrabrigði eru sýnileg framundan. Þau ræðast við og Eiríkur vill snúa við. Hann veit sem er að það er enginn barnaleikur að komast austur af jöklinum, móti norðan stórhríð, fyrir fullfríska karlmenn, hvað þá með smábörn, þrjá hesta og konu komna langt á leið. En Pétur vill halda áfram. Hann hefur hvatt Hraundal og finnst það jaðra við uppgjöf að snúa við og að engu að hverfa. Enginn eldiviður, enginn matur. Fátæklegri búslóðinni hefur verið pakkað saman á sleðana. Hann var búinn að kveðja þessi sjö ár og vildi nú fara að takast á við nýjan veruleika á nýjum stað. Að koma inn í köld og hrörleg húsakynnin í Hraundal, hlaut að vekja upp minningar sem best var að geyma.
Kannski hafa einhverjar slíkar hugrenningar liðið í gegnum hug hans, þar sem þessi litli vanbúni leiðangur stóð á hjarnbreiðunni, meðan vaxandi vindkviðurnar þeyttu sárbeittum ísnálum í andlit ferðafólksins. Pétur varð að taka ákvörðun. Hann hlýtur að hafa horft á börnin, tveggja og fjögra ára. Stúlkan horfir stórum undrandi barnsaugum á foreldra sína og annarlegt umhverfið, hún skynjar eitthvað er ekki eins og það á að vera. En drenghnokkinn er frakkur og sprækur með glampa í augum, því hann finnur á sér að ævintýri er framundan. Pétur veit fullvel hvað getur beðið þeirra ef veður versnar, hann þekkir veðrin í Hraundal. Hann sagði síðar að ekki væri hægt að líkja þeim við neitt, fannburður og rok gátu staðið dögum saman svo ekki sá út úr augum og ef slíku veðri fylgdi hörkufrost var vandséð hvernig þau gætu bjargað sér.
Þó hlýtur að hafa verið erfitt að gefa skipun um að snúa við, en ákvörðunin gat aldrei orðið önnur. Það var því snúið til byggða og þegar komið var niður á þverbrekku voru sleðarnir skildir eftir og aðeins það nauðsynlegasta tekið með. Það var dapur hópur sem hélt undan harðnandi veðrinu niður Skjaldfannadalinn. Aðkoman í Hraundal var ömurleg, allt orðið kalt, enginn eldiviður og takmarkaður matur, aðeins nestið sem átti að nota á leiðinni. Það sagði Sigríður síðar á ævinni að aldrei hefði hún lifað ömurlegri daga en þennan hálfa mánuð sem þau urðu að dvelja í Hraundal og bíða eftir ferðaveðri. Þau urðu að ná í eldivið og mat, þá var farið að Laugalandi og Þórður brást ekki vinum sínum. Hann hjálpaði þeim um brýnustu nauðsynjar. Enginn getur gert sér í hugarlund hvernig þeim hefur liðið þennan hálfa mánuð, sem beðið var eftir því að veðrið gengi niður, en lengi hafa dagarnir verið að líða.
En öll él birtir upp um síðir og þegar loks lægði var ekki beðið boðanna. Enn var lagt að stað og nú gekk allt betur. Þegar á jökulinn var komið var færðin orðin erfið. Á einum sleðanna var ætlast til að Sigríður gæti hvílt sig, þunguð konan en þau voru ekki komin langt þegar nýtt vandamál kom upp. Ærnar fóru að bera, enda komnar að burði og ferðin og erfiðið hafa flýtt fyrir. Það er því ekki um annað að ræða en að setja ærnar á sleðana með lömbunum. Sigríður varð að ganga. En áfram miðaði samt og þegar komið var niður í Meyjardalinn af jöklinum varð að skilja sleðana eftir og búa upp á hestana, því ekki var nægur snjór til að sleðarnir kæmu að gagni. Eftir 18 klukkutíma ferð var komið að Dröngum.
Þessi erfiða ferð var að baki, ferðin sem þau höfðu kviðið svo mjög. Víst er að aldrei áður hafði yngri stúlka en Guðbjörg gengið þveran Drangajökul, aldrei hafði yngri piltur en Guðmundur farið yfir jökulinn og ég efast um að nokkurn tíma fyrr hafi gengið jökulinn kona önnur en Sigríður komin meira en sjö mánuði á leið. Þau voru illa búin, engin skjólföt, ekkert sem nútíma fólk telur svo sjálfsagt þó ekki sé farið nema á milli bæja.
Þau þekktu allar aðstæður og vissu við hverju mátti búast. Pétur og Eiríkur voru þaulvanir jöklaferðum, eflaust hafa þeir farið margar ferðir yfir jökulinn með svo kallaðar viðarlestir, sem ekki hafa verið neinar skemmtireisur. Síðar sagði Pétur að hann væri viss um að Eiríkur hefði bjargað lífi þeirra allra með því að leggja svo fast að þeim að snúa við.
Þegar fólkið er skammt komið inn á jökul tekur að þykkna í lofti. Veðrabrigði eru sýnileg framundan. Þau ræðast við og Eiríkur vill snúa við. Hann veit sem er að það er enginn barnaleikur að komast austur af jöklinum, móti norðan stórhríð, fyrir fullfríska karlmenn, hvað þá með smábörn, þrjá hesta og konu komna langt á leið. En Pétur vill halda áfram. Hann hefur hvatt Hraundal og finnst það jaðra við uppgjöf að snúa við og að engu að hverfa. Enginn eldiviður, enginn matur. Fátæklegri búslóðinni hefur verið pakkað saman á sleðana. Hann var búinn að kveðja þessi sjö ár og vildi nú fara að takast á við nýjan veruleika á nýjum stað. Að koma inn í köld og hrörleg húsakynnin í Hraundal, hlaut að vekja upp minningar sem best var að geyma.
Kannski hafa einhverjar slíkar hugrenningar liðið í gegnum hug hans, þar sem þessi litli vanbúni leiðangur stóð á hjarnbreiðunni, meðan vaxandi vindkviðurnar þeyttu sárbeittum ísnálum í andlit ferðafólksins. Pétur varð að taka ákvörðun. Hann hlýtur að hafa horft á börnin, tveggja og fjögra ára. Stúlkan horfir stórum undrandi barnsaugum á foreldra sína og annarlegt umhverfið, hún skynjar eitthvað er ekki eins og það á að vera. En drenghnokkinn er frakkur og sprækur með glampa í augum, því hann finnur á sér að ævintýri er framundan. Pétur veit fullvel hvað getur beðið þeirra ef veður versnar, hann þekkir veðrin í Hraundal. Hann sagði síðar að ekki væri hægt að líkja þeim við neitt, fannburður og rok gátu staðið dögum saman svo ekki sá út úr augum og ef slíku veðri fylgdi hörkufrost var vandséð hvernig þau gætu bjargað sér.
Þó hlýtur að hafa verið erfitt að gefa skipun um að snúa við, en ákvörðunin gat aldrei orðið önnur. Það var því snúið til byggða og þegar komið var niður á þverbrekku voru sleðarnir skildir eftir og aðeins það nauðsynlegasta tekið með. Það var dapur hópur sem hélt undan harðnandi veðrinu niður Skjaldfannadalinn. Aðkoman í Hraundal var ömurleg, allt orðið kalt, enginn eldiviður og takmarkaður matur, aðeins nestið sem átti að nota á leiðinni. Það sagði Sigríður síðar á ævinni að aldrei hefði hún lifað ömurlegri daga en þennan hálfa mánuð sem þau urðu að dvelja í Hraundal og bíða eftir ferðaveðri. Þau urðu að ná í eldivið og mat, þá var farið að Laugalandi og Þórður brást ekki vinum sínum. Hann hjálpaði þeim um brýnustu nauðsynjar. Enginn getur gert sér í hugarlund hvernig þeim hefur liðið þennan hálfa mánuð, sem beðið var eftir því að veðrið gengi niður, en lengi hafa dagarnir verið að líða.
En öll él birtir upp um síðir og þegar loks lægði var ekki beðið boðanna. Enn var lagt að stað og nú gekk allt betur. Þegar á jökulinn var komið var færðin orðin erfið. Á einum sleðanna var ætlast til að Sigríður gæti hvílt sig, þunguð konan en þau voru ekki komin langt þegar nýtt vandamál kom upp. Ærnar fóru að bera, enda komnar að burði og ferðin og erfiðið hafa flýtt fyrir. Það er því ekki um annað að ræða en að setja ærnar á sleðana með lömbunum. Sigríður varð að ganga. En áfram miðaði samt og þegar komið var niður í Meyjardalinn af jöklinum varð að skilja sleðana eftir og búa upp á hestana, því ekki var nægur snjór til að sleðarnir kæmu að gagni. Eftir 18 klukkutíma ferð var komið að Dröngum.
Þessi erfiða ferð var að baki, ferðin sem þau höfðu kviðið svo mjög. Víst er að aldrei áður hafði yngri stúlka en Guðbjörg gengið þveran Drangajökul, aldrei hafði yngri piltur en Guðmundur farið yfir jökulinn og ég efast um að nokkurn tíma fyrr hafi gengið jökulinn kona önnur en Sigríður komin meira en sjö mánuði á leið. Þau voru illa búin, engin skjólföt, ekkert sem nútíma fólk telur svo sjálfsagt þó ekki sé farið nema á milli bæja.
Þau þekktu allar aðstæður og vissu við hverju mátti búast. Pétur og Eiríkur voru þaulvanir jöklaferðum, eflaust hafa þeir farið margar ferðir yfir jökulinn með svo kallaðar viðarlestir, sem ekki hafa verið neinar skemmtireisur. Síðar sagði Pétur að hann væri viss um að Eiríkur hefði bjargað lífi þeirra allra með því að leggja svo fast að þeim að snúa við.
Komið í Skjaldabjarnarvík
Ekki er að efa að móttökurnar á Dröngum hafa verið hlýjar og þeim hefur fundist að búið væri að heimta fólkið úr helju, því engar fréttir höfðu borist af flutningunum og ekki var vitað hvort þau hefður verið komin af stað þegar veðrið skall á og þá með öllu óvíst hvernig þeim hefði reitt af.
Fólkið hvíldist á Dröngum, en daginn eftir var haldið norður til Skjaldabjarnarvíkur. Það með hófst nýr kapítuli í búskaparsögu þeirra hjóna, sem byrjaði á því að þau urðu að moka snjó út úr baðstofunni því bærinn hafði verið í eyði um veturinn. Í Skjaldabjarnarvík bjuggu þau í þrettán ár og þurftu oft að þræða tæpar götur. En þau höfðu þar góða vætti sem voru Hallvarður Hallson sem grafinn er í túninu í Skjaldabjarnarvík af því hann vildi ekki hvíla í kirkjugarði og álfkonuna góðu sem bjó í klettaborginni Kór í túninu rétt hjá bænum. Hún haldi það skyldu sína að sjá um að systkinin færu sér ekki að voða.
Fólkið hvíldist á Dröngum, en daginn eftir var haldið norður til Skjaldabjarnarvíkur. Það með hófst nýr kapítuli í búskaparsögu þeirra hjóna, sem byrjaði á því að þau urðu að moka snjó út úr baðstofunni því bærinn hafði verið í eyði um veturinn. Í Skjaldabjarnarvík bjuggu þau í þrettán ár og þurftu oft að þræða tæpar götur. En þau höfðu þar góða vætti sem voru Hallvarður Hallson sem grafinn er í túninu í Skjaldabjarnarvík af því hann vildi ekki hvíla í kirkjugarði og álfkonuna góðu sem bjó í klettaborginni Kór í túninu rétt hjá bænum. Hún haldi það skyldu sína að sjá um að systkinin færu sér ekki að voða.